Lipoedeem is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door een chronische, disproportionele verdeling van het onderhuidse vetweefsel. De aandoening gaat gepaard met pijn, een zwaar gevoel en ongemak. De disproportionele toename in vetweefsel die meestal optreedt in de benen en soms tevens in de armen is een belangrijk criterium voor deze aandoening. Het is belangrijk om lipoedeem te onderscheiden van obesitas, omdat lipoedeem vaak ten onrechte als obesitas wordt gediagnosticeerd, met onjuiste behandeling tot gevolg. Veel patiënten proberen "een dieet en lichaamsbeweging" als behandeling, maar krijgen te maken met het jojo-effect waarbij weer gewichtstoename plaatsvindt.
Terwijl er bij lipoedeem vaak een discrepantie optreedt in de taille-lengteverhouding/taille-heupverhouding, ervaren obesitaspatiënten een toename in BMI.
Bovendien is in tegenstelling tot bij lymfoedeem oedeem slechts een kleiner symptoom van lipoedeem, omdat het slechts bij een kleine subgroep van lipoedeempatiënten aanwezig is.
In tegenstelling tot wat vroeger gedacht werd, zijn experts het er tegenwoordig over eens dat lipoedeem meestal niet progressief is.
Obesitas is daarentegen vaak progressief. Als obesitas progressief is, kan lipoedeem verslechteren en veranderingen in de hormoonhuishouding kunnen hierbij wellicht een rol spelen.
Lipoedeem is een chronische aandoening waarvoor een individuele holistische benadering nodig is, met speciale aandacht voor de behoeften van de patiënt, gericht op het dagelijks functioneren. Zelfmanagement is daarbij erg belangrijk.
Belangrijke hoekstenen van een lipoedeembehandeling zijn huidverzorging en -bescherming, pijnbestrijding en compressietherapie. Daarnaast moet regelmatige lichaamsbeweging, aangepast aan de patiënt, geïntegreerd worden in het dagelijks leven.
Manuele lymfedrainage (MLD) heeft naar verluidt een positief psychologisch effect.
Verder kunnen ontspanningsoefeningen (yoga, mindfulness training) en psychotherapie nuttig zijn. Liposuctie is slechts voor bepaalde groepen patiënten een geschikte oplossing.
Het verbeteren van de gezondheidssituatie, het voorkomen van risicofactoren en het voortzetten van de lipoedeembehandeling zijn essentieel bij de beheersing van een lipoedeem.
